Makro Focus: Czy silniejszy złoty zaszkodzi polskim firmom?

Pobierz raport

• Ostatnie kilkanaście miesięcy to okres wyraźnej aprecjacji złotego. Od apogeum słabości złotego w październiku 2022 nasza waluta umocniła się do teraz o 11,5% względem euro i o 20,8% względem dolara. Na koniec 2023 kurs złotego w ujęciu realnym i efektywnym (REER) był najmocniejszy od 2008. Silniejszy złoty z jednej strony wspiera walkę z inflacją, ale z drugiej wzbudza obawy o konkurencyjność polskich eksporterów. Odsetek eksporterów deklarujących nieopłacalny eksport rósł wraz z aprecjacją złotego i w 2h23 (ostatnie dostępne dane) był najwyższy od 2011.
• Nasze analizy na podstawie zagregowanych danych z sektora przedsiębiorstw nie wskazują na istotny negatywny wpływ umocnienia złotego na rentowność firm.
• Z prostych modeli ekonometrycznych wynika, że zależność między kursem złotego (w ujęciu NEER) a rentownością przedsiębiorstw nie jest jednoznaczna. Modele dla 17 sekcji PKD wskazują na rozbieżność zależności kierunkowej (w 9 sekcjach zależność dodatnia, w 8 ujemna). Nasze analizy wskazują przy tym, że firmy o wyższym udziale przychodów z eksportu są zasadniczo bardziej rentowne.
• Z modelu VAR wynika, że umocnienie złotego w horyzoncie 10 kwartałów pogarsza rentowność spółek zatrudniających powyżej 50 pracowników, ale skala tego przełożenia jest ograniczona. Zmienność kursu tłumaczy tylko niewielką część zmienności rentowności.
• Możliwym wyjaśnieniem ograniczonego oddziaływania kursu na rentowność jest zarówno naturalny hedging (eksport wymaga często wcześniejszego importu, co zmniejsza wrażliwość na kurs), jak i aktywne zarządzanie ryzykiem walutowym przez eksporterów m.in. przez wykorzystanie instrumentów pochodnych. Istotne są też charakter powiązań w globalnych łańcuchach dostaw i wnioski płynące z „paradygmatu dominującej waluty” – większość handlu rozliczana jest w walucie dominującej (w przypadku Polski jest to euro, w którym rozliczane jest ok. 90% eksportu i 70% importu). Towarzyszy temu relatywna sztywność cen eksportowych, które często są ustalane na podstawie wieloletnich kontraktów.
• Obserwowane i przewidywane dalsze umocnienie złotego nie powinno mieć istotnego znaczenia dla długoterminowej konkurencyjności krajowej gospodarki, dopóki wynika ono i jest spójne z perspektywami dalszego szybkiego rozwoju gospodarczego, solidnymi fundamentami oraz stabilnym napływem BIZ. Może być jednak dotkliwe dla części branż oraz firm, które w niewystarczający sposób zabezpieczają się przed ryzykiem kursowym. Ponadto, połączenie szybkiego nominalnego wzrostu płac z aprecjacją złotego prowadzi do silnego wzrostu płac wyrażonych w EUR i może ograniczyć atrakcyjność lokowania inwestycji zagranicznych w Polsce.