Rozporządzenie w sprawie ekoprojektu (Ecodesign for Sustainable Products Regulation – ESPR), będące częścią pakietu regulacji dotyczących gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ), powstało z myślą o zwiększeniu trwałości i wydłużeniu cyklu życia produktów sprzedawanych w UE. Integralnym narzędziem wdrażania regulacji jest cyfrowy paszport produktu (Digital Product Passport – DPP), w którym zawarte mają być m.in. informacje o składzie, pochodzeniu, zawartości recyklatów, możliwościach naprawy i demontażu, a także wpływie środowiskowym produktów.
ESPR obejmie wszystkie produkty konsumpcyjne, z wyjątkiem żywności, pasz, leków i pojazdów. Rozporządzenie weszło w życie w 07.2024, jednak dokładny zakres wymogów wobec poszczególnych grup produktów Komisja Europejska będzie zamieszczać w aktach wykonawczych. Zgodnie z Planem Prac KE z 04.2025 w pierwszej kolejności zostaną przygotowane akty wykonawcze dla odzieży i tekstyliów, mebli, materacy i opon – tym grupom produktów przyglądamy się w niniejszym opracowaniu. Dodatkowo w pierwszej kolejności wymogami ekoprojektu zostaną objęte 2 grupy produktów pośrednich: żelazo i stal oraz aluminium.
Koncepcja ekoprojektu nie jest nowa. Rozporządzenie ESPR uchyliło dyrektywę 2009/125/WE, która określała wymogi ekoprojektu dla produktów związanych z energią (m.in. elektroniki, AGD/RTV, oświetlenia czy urządzeń grzewczych). Produkty te również będą podlegać pod ESPR, ale zakres wymogów związanych z ekoprojektem będzie rozszerzony.
Nie są jeszcze znane szczegóły wymogów dla poszczególnych grup produktowych, jednak na podstawie zapisów rozporządzenia oceniamy, że największe wyzwania związane z wdrożeniem wymogów ekoprojektu stoją przed firmami z segmentów niskomarżowych, które model biznesowy opierają na krótkim cyklu życia produktów przy niskiej trwałości. Dostosowanie do wymogów ekoprojektu może w przypadku tych firm wiązać się z koniecznością zmian w konstrukcji produktów, a także inwestycji w testy trwałości, standaryzację części czy zwiększenie udziału recyklatów. Dla wielu firm skutki rozporządzenia w większym stopniu mogą mieć jednak charakter administracyjny i ograniczać się do wdrożenia systemów gromadzenia informacji do DPP, a także udostępniania tych informacji klientom. Zmiany te będą wiązać się z kosztami rozwoju systemów IT.
Akty wykonawcze dla 4 grup produktów priorytetowych będą publikowane w latach 2027-2029, jednak firmy już teraz mogą podjąć działania przygotowawcze, które, niezależnie od ostatecznego kształtu przepisów, pozwolą ograniczyć ryzyko wysokich kosztów dostosowania w przyszłości.