Dochody samorządów w pierwszym półroczu 2024 wyniosły 215,5 mld zł (+25,2% r/r). Przy wydatkach na poziomie 194,4 mld zł (+16,2% r/r), wynik budżetowy zamknął się nadwyżką w wysokości 21,1 mld zł, co było poziomem 4-krotnie wyższym niż po 1h23. Według planu na koniec 2024 deficyt sektora JST ma jednak wynieść 40,6 mld zł (kwota nie uwzględnia dodatkowych 10 mld zł „kroplówki” dla JST na ten rok).
Wydatki inwestycyjne JST zrealizowane w 1h24 wyniosły 24,1 mld zł (vs 22,7 mld zł w 1h23) i stanowiły 19,8% planu wydatków na cały 2024. Aktywność inwestycyjną wspierają środki z KPO, przy czym trzeba podkreślić, że środki te mogą być przeznaczone również na refinansowanie wcześniej zaciągniętych zobowiązań.
Nadwyżka operacyjna JST wzrosła w ujęciu rocznym i wyniosła 27,9 mld zł (vs 14,9 mld zł na koniec 2q23). W relacji do dochodów ogółem podniosła się do 12,9% (+4,3pp r/r). Pozytywnym sygnałem jest wzrost wartości wskaźnika nadwyżki operacyjnej do dochodów w gminach (do 10,3%, +4,4pp r/r) oraz miastach na prawach powiatu (do 10,5%, +4,9pp r/r), w których rok temu wskaźnik ten przyjmował najniższy poziom. Liczba JST z deficytem operacyjnym zmniejszyła się do 167 (z 519 po 2q23). Na koniec 2024 JST przewidują spadek relacji nadwyżki do dochodów do poziomu 2,1% (po uwzględnieniu dodatkowych 10 mld zł relacja ta może zwiększyć się do 4,4%).
Zobowiązania sektora JST nieznacznie zmalały względem końca 2023 i wyniosły 100,2 mld zł (-2,4% vs koniec 2023). Struktura zobowiązań nie uległa zmianie – za 75% zadłużenia JST odpowiadają wierzyciele krajowi; 51% zobowiązań przypada na miasta na prawach powiatu.
Projekt reformy dochodów JST z dnia 15.07.2024 zyskał aprobatę strony samorządowej. Główne założenia: 1) zwiększenie udziału dochodów własnych JST i oparcie dochodów z PIT i CIT na dochodach podatników, a nie, jak do tej pory, na udziale w należnych podatkach; 2) subwencja ogólna zamieniona na wyliczone potrzeby finansowe JST: wyrównawcze, oświatowe, rozwojowe, ekologiczne, uzupełniające; 3) likwidacja janosikowego na rzecz korekty zamożnościowej. Na 2025 zostały wyznaczone minimalne i maksymalne wzrosty dochodów JST (w odniesieniu do wyliczeń dochodów na 2025 w oparciu o obowiązujący system). Ponadto do końca 2029 zostały przedłużone obowiązujące obecnie, złagodzone reguły limitowania zadłużenia oraz równoważenia budżetu w części bieżącej, wynikających z art. 242 i 243 ustawy o finansach publicznych.